ابرهای طوفانی عظیمی ناگهان هنگام ترک کارتاژ، ناوگان تروآیی‌ها را در بر می‌گیرد و راه رسیدن به ایتالیا را دشوار می‌سازد. آئنیاس ناچار مسیر خود را تغییر می‌دهد و کشتی‌ها را به بندر اریکس در سیسیل هدایت می‌کند، جایی که دوستش و یکی از تروایی‌های باقیمانده، آکستس، حکومت می‌کند. پس از فرود آمدن و استقبال گرم آکستس، آئنیاس درمی‌یابد که این روز، سالگرد درگذشت پدرش آنکیسِس است. او پیشنهاد می‌دهد که هشت روز مراسم قربانی برگزار شود و روز نهم به بازی‌های رقابتی اختصاص یابد—از جمله مسابقه پارو‌زنی، دویدن، پرتاب نیزه و بوکس—در افتخار پدرش.

با فرارسیدن روز نهم، جشن‌ها با مسابقه‌ی پاروزنی آغاز می‌شود. چهار کشتی در رقابت شرکت می‌کنند که هرکدام توسط یکی از کاپیتان‌های آئنیاس هدایت می‌شوند و با جوانان مشتاق پر شده‌اند. مسیری مناسب در امتداد خط ساحلی تعیین می‌شود و مسابقه با تشویق پرشور تماشاگران در ساحل آغاز می‌شود. گیاس که کشتی «کیمرا» را هدایت می‌کند، در نیمه‌ی اول مسابقه پیشتاز است. اما در نقطه‌ی بازگشت، سکان‌دارش پیچ را خیلی باز می‌گیرد و کشتی عقب می‌افتد. در مسیر برگشت، سرگستوس پیش می‌افتد، اما با سنگ‌ها برخورد می‌کند. کلوانتوس و منِستئوس با یکدیگر تا خط پایان می‌تازند، اما کلوانتوس به نپتون دعا می‌کند و نپتون باعث پیروزی‌اش می‌شود. جوایز پرشکوهی به همه‌ی شرکت‌کنندگان داده می‌شود—حتی به سرگستوس، پس از آنکه کشتی‌اش را از صخره‌ها بیرون می‌آورد.

سپس نوبت به مسابقه دو می‌رسد. نیسوس در بیشتر مسیر پیشتاز است، اما نزدیک خط پایان روی خون قربانی‌ها می‌لغزد. اوریالوس برنده‌ی مسابقه می‌شود، اما آئنیاس با سخاوتی که از او انتظار می‌رود، به همه‌ی شرکت‌کنندگان جایزه می‌دهد. سپس، جنگجوی نیرومند تروآیی دارِس دستکش‌های سنگین بوکس را می‌پوشد و هر کسی را به مبارزه دعوت می‌کند. کسی جرئت پاسخ ندارد، تا اینکه آکستس بالاخره هموطن سیسیلی‌اش انتِلوس را—که اکنون سالخورده اما زمانی بوکسوری بزرگ بوده—قانع می‌کند تا وارد میدان شود. مسابقه آغاز می‌شود و دو مبارز با ضربات سخت به جان هم می‌افتند. دارس که جوان‌تر و چابک‌تر است، سریع‌تر از انتلوس حرکت می‌کند. وقتی که ضربه‌ای از انتلوس را جاخالی می‌دهد، انتلوس به زمین می‌افتد. اما بلافاصله برمی‌خیزد و با چنان خشمی بر دارس حمله می‌برد که آئنیاس برای جلوگیری از آسیب بیشتر، مسابقه را متوقف می‌کند. انتلوس عقب‌نشینی می‌کند، اما برای نشان دادن قدرت واقعی‌اش، با یک مشت مرگبار، گاوی را—که جایزه‌ی مسابقه بوده—می‌کشد و مغز آن را بیرون می‌ریزد.

سپس مسابقه تیراندازی آغاز می‌شود. اوری‌تیون با زدن کبوتری در آسمان برنده می‌شود، اما آکستس توجه همگان را جلب می‌کند، چون تیر او به شکل معجزه‌آسایی در میانه‌ی پرواز آتش می‌گیرد. در نهایت، جوانان تروآ و سیسیل بر اسب‌های خود سوار می‌شوند تا مهارت‌هایشان را در شبیه‌سازی نبرد نشان دهند. آن‌ها با شجاعت و نظم به یکدیگر حمله‌ور می‌شوند و پدران‌شان را با مهارت و دلیری خود تحت تأثیر قرار می‌دهند.

در همین حال، خشم یونو نسبت به تروایی‌ها هنوز فرو ننشسته است. او ایریس، پیام‌آورش، را به سوی زنان تروآیی می‌فرستد، که در فاصله‌ای دورتر از ساحل، جدا از مردانی که مشغول جشن‌اند، حضور دارند. ایریس با بازی کردن با ترس آن‌ها از سفر بیشتر و جنگ‌های آینده، آنان را به شورش تحریک می‌کند. او در میان‌شان مشعل‌های آتشین توزیع می‌کند و آن‌ها را ترغیب می‌کند که کشتی‌های تروآیی‌ها را آتش بزنند تا مردان مجبور شوند همین‌جا، در سیسیل، شهری نو بنا کنند. زنان خشمگین قانع می‌شوند و کشتی‌ها را به آتش می‌کشند. مردان تروآ دود را می‌بینند و به سمت ساحل می‌شتابند. آن‌ها تلاش می‌کنند آتش را خاموش کنند، اما موفق نمی‌شوند. در نهایت، آئنیاس به ژوپیتر دعا می‌کند تا ناوگان را حفظ کند، و فوراً طوفانی از باران می‌بارد و آتش را خاموش می‌سازد.

این حادثه آئنیاس را به شدت می‌لرزاند و او در اندیشه فرو می‌رود که شاید باید از ادامه‌ی سفر صرف‌نظر کند و در آرامش در همین ساحل سیسیل اقامت گزیند. اما دوستش ناتِس، که غیب‌گو نیز هست، پیشنهاد بهتری می‌دهد: تعدادی از تروایی‌ها—سالخوردگان، بیماران، آسیب‌دیدگان، و زنانی که از سفر خسته شده‌اند—را نزد آکستس باقی بگذارند. آئنیاس این نقشه را بررسی می‌کند و همان شب، روح پدرش بر او ظاهر می‌شود و توصیه می‌کند که از حرف ناتس پیروی کند. روح همچنین به او می‌گوید که در لاتیم با دشمنی سخت روبه‌رو خواهد شد، اما پیش از آن باید به جهان زیرین سفر کند تا بیشتر با آنکیسس سخن بگوید.

آئنیاس معنای پیشگویی اسرارآمیز پدرش را نمی‌فهمد، اما فردای آن روز آن را برای آکستس شرح می‌دهد، و آکستس موافقت می‌کند تا میزبان کسانی باشد که مایل به ادامه‌ی سفر نیستند. ونوس، نگران نیرنگ‌های بیشتر از جانب یونو، از ایمنی گروه در دریا بیمناک است. او از نپتون می‌خواهد که آئنیاس را بی‌خطر به ایتالیا برساند. نپتون موافقت می‌کند، اما تقاضا می‌کند که یکی از خدمه‌ها در طول سفر قربانی شود تا باقی‌مانده با سلامت برسند. در طول سفر، پالینوروس، ناخدای اصلی ناوگان آئنیاس، هنگام هدایت کشتی در خواب فرو می‌رود و به دریا سقوط می‌کند.

تحلیل

آخرین اقدام نپتون علیه پالینوروس همچون انگیزه‌ای بی‌منطق از غرور خدایی به نظر می‌رسد: نپتون هیچ خشم خاصی نسبت به تروایی‌ها ندارد و علاقه‌ای به به‌تعویق‌انداختن سرنوشت آن‌ها نشان نمی‌دهد، با این حال، مرگ پالینوروس را به عنوان بهایی برای سفر بی‌خطر طلب می‌کند. مشخص نیست که اصلاً چرا نپتون باید راضی شود—او در گفت‌وگویش با ونوس آرام و مهربان است. تعامل آن‌ها حالتی همچون یک معامله‌ی دوستانه‌ی تجاری دارد، و خون‌ریزی ناشی از آن، بی‌معنا و غیرمنطقی جلوه می‌کند. این امر بار دیگر نشان می‌دهد که چگونه خواست‌های متغیر خدایان، پیامدهای سهمگینی برای زندگی انسان‌ها دارد.

بازی‌های ساحلی در اریکس هم برای آئنیاس و همراهانش و هم برای خواننده، فرصتی برای فراغت فراهم می‌کند. پس از چهار کتاب مملو از هوای بد، ویرانی، رنج و خودکشی، این ورزش‌ها یک وقفه‌ی سرگرم‌کننده ایجاد می‌کنند. لحظاتی طنزآمیز در آن‌ها دیده می‌شود—مثلاً وقتی گیاس در گِل گرفتار می‌شود و سکان‌دارش را به دریا می‌اندازد، یا وقتی نیسوس برای اینکه دوستش اوریالوس برنده شود، عمداً روی خون می‌لغزد و مسیر سالیوس را سد می‌کند. این لحظات شاد بسیار نادر در انه‌اید هستند، زیرا ویرژیل معمولاً لحنی جدی حفظ می‌کند. در کنار ایجاد تسکین، این صحنه‌ها فرصت مناسبی برای نمایش مهارت شاعرانه‌ی ویرژیل در خلق هیجان و تعلیق هستند. او از نداها و فعل‌های امری استفاده می‌کند تا ما را وارد مسابقات کند:

«اما درست پشت سر او، نگاه کن،دیورس در حال فرار، هم‌قدم با او، به شانه‌اش نزدیک می‌شود.» (کتاب پنجم، خطوط ۴۱۲–۴۱۴)

ویرژیل به‌ندرت از سبک رسمی و حماسی، که با ژانر تراژدی گره خورده، فاصله می‌گیرد، اما این سبک همیشه طیف احساساتی را که او می‌خواهد نشان دهد، در بر نمی‌گیرد. او به‌ویژه در نمایش احساسات جهانی مهارت دارد، و در اینجا شور ورزش و رقابت جسمی را به تصویر می‌کشد. هر ورزشکاری می‌تواند با ناامیدی طنزآمیز بازندگان، شادی مغرورانه‌ی برندگان، جلوه‌های پرشور مردانگی، و هیجان بی‌پروای تماشاگران همدلی کند. این بازی‌ها تأثیر کمی بر داستان اصلی دارند، اما نمایی شادتر از هنر ویرژیل را نشان می‌دهند—نمایی که پس از خودکشی دیدو، یکی از تاریک‌ترین بخش‌های این حماسه، بسیار خوشایند است.

الهه‌ها یونو و ونوس همچنان با دخالت در سفر تروایی‌های خسته، به نزاع خود ادامه می‌دهند. خدایان، نه قهرمان داستان، نیروی محرکه‌ی طرح هستند—آئنیاس به نقشی واکنشی تقلیل یافته است. نقطه‌ی اوج این سقوط روانی زمانی است که برای توقف سوزاندن ناوگان، آئنیاس از ژوپیتر طلب یاری یا مرگ می‌کند. قهرمان ویرژیل به حد نهایی رنج روانی ناشی از بی‌عدالتی الهی رسیده است. اینکه آئنیاس تا حد در نظر گرفتن نادیده‌گرفتن سرنوشت و اقامت در سیسیل برای پایان دادن به سفر خود پیش می‌رود، نشان می‌دهد چقدر احساس خستگی و ناتوانی می‌کند. اما پایداری استوار یکی از پیام‌های اصلی انه‌اید است، و آئنیاس تصمیم می‌گیرد ادامه دهد، با نیرویی که از دیدار روح پدرش به‌دست می‌آورد.